 |
|---|
Musiqi ilə ilk dəfə qarşılaşdığınız və onun həyatınızı həsr etmək istədiyiniz, onsuz yaşaya bilməyəcəyiniz bir şey olduğunu dərk etdiyiniz anı xatırlayırsınızmı?
Məsələ ondadır ki, mən dördüncü nəsil professional musiqiçilər ailəsindənəm. Hələ də ulu babam İsaak Ratnerə 1929-cu ildə Bakıda təqdim edilmiş gözəl bir dirijor çubuğunu saxlayıram. O, Bakı Opera Teatrının tanınmış konsertmeysteri və bizim musiqi sülaləmizin əsasını qoyan şəxs idi. Bu gün qızım müğənnidir və ailəmizdə beşinci nəsil musiqiçi sayılır. Beləcə, musiqi sözün əsl mənasında bizim qanımızda, genlərimizdədir. Buna görə də, musiqiyə özümü həsr etməyə qərar verdiyim konkret bir anı xatırlamaq mənim üçün çətindir — mən sadəcə uşaqlıqdan ifaçı olacağımı bilirdim.
Həmişə qayıtdığınız bir musiqi əsəri varmı?
Bəli, mütləq var. Mənim bir əsərlə bağlı çox uzun bir hekayəm var — artıq 42 ildir davam edir. Mən sözün ən yaxşı mənasında Baxın möhtəşəm “Goldberq variasiyaları” əsərinə “yoluxmuşdum”. Xüsusilə əfsanəvi kanadalı pianoçu Qlenn Qouldun bu əsərə parlaq yozumu məni dərin şəkildə ilhamlandırmışdı. 1983-cü ildə mən bu əsərin öz viola və skripka üçün transkripsiyasını yaratmağa başladım və zamanla bu versiya bütün dünyada inanılmaz dərəcədə məşhurlaşdı. Bu gün artıq bir “ordu” qədər simli alət ifaçısı onu səsləndirir.
Sizin çıxışdan əvvəl hər hansı bir ritualınız varmı – elə bir şey ki, onsuz konsertə başlaya bilməzsiniz?
Düşünmürəm ki, xüsusi bir ritualım var. İllər ərzində çoxlu musiqiçilərlə tanış olmuşam, onların bəzilərinin öz adətləri olur — kimisi səhnəyə çıxmazdan əvvəl həmkarının kiçik barmağını sıxmalıdır, kimisi isə müəyyən sözlər deyir. Mənim belə bir şeyim yoxdur. Amma, əlbəttə, konsert günləri mənim üçün həmişə xüsusi olur. Səhər işə gedib axşam dincələn insanlar kimi deyil — bizdə hər şey tam tərsinədir. Hətta səhər məşq olsa belə, bütün enerji, diqqət və güc axşam üçün saxlanmalıdır. Buna görə də həm fiziki, həm də zehni olaraq özünə yaxşı baxmaq vacibdir — səhnəyə çıxan anda mümkün olan ən yaxşı formada olmaq üçün.
Gənc musiqiçilərə hansı məsləhəti verərdiniz?
Əminəm ki, ən yaxşı təhsil sistemi bu gün sahib olduğumuz sistem deyil. Əlbəttə, məktəbə getmək, oxumaq, həmyaşıdlarla ünsiyyət qurmaq vacibdir — lakin həqiqətən səmərəli və yaradıcı təhsil modeli Renessans dövründə yaranmışdı.
Məsələn, dahi Leonardo da Vinçi müəllimi ilə on bir il keçirmişdi. O dövrlərdə şagirdlər ustadın emalatxanasında yaşayır və təkcə rəssamlıq, heykəltəraşlıq və ya texnika öyrənmirdilər — həyatın özünü öyrənirdilər. Müəllimlər çox sərt idilər: şagirdlər evi təmizləyir, məişət işlərində kömək edir, materiallar gətirir, tapşırıqları yerinə yetirirdilər. Bu, əsl həyat məktəbi idi. Bu gün isə təhsil çox vaxt reallıqdan uzaqdır və insan yalnız universiteti bitirdikdən sonra ilk dəfə gerçək həyatla üz-üzə qalır.
İnanıram ki, müəllim təkcə texniki ustalığı deyil, həm də ünsiyyəti öyrətməlidir. Bu, müasir dövrdə böyük problemdir: hamı telefon və planşetlərinə dalıb, canlı təmas, insanları hiss etmək, emosiyaları anlamaq, fikirlərini formalaşdırmaq və ifadə etmək bacarığını itirir.
Gənc musiqiçilərə məsləhətim odur ki, öz müəllimlərinə yaxın olsunlar. Onların tövsiyələri əvəzsizdir — çünki həqiqətən müdrik məsləhət yalnız o yoldan keçmiş birindən gələ bilər.
Bakı Beynəlxalq İncəsənət Festivalında iştirak sizin üçün nə ifadə edir?
Bu, mənim üçün böyük sevincdir. Hələ 1999-cu ildə biz oxşar bir festival təşkil etmişdik və mən bir çox xarici musiqiçiləri iştirak etməyə dəvət etmişdim. Hər şey saf entuziazm və ilhamla həyata keçirilirdi. O zaman Filarmoniyanın bərpası hələ tam başa çatmamışdı, buna görə Fərhad Bədəlbəyli məşqlər üçün Akademiyanı təqdim etmişdi. Konsertləri müxtəlif məkanlarda, o cümlədən teatrda keçirirdik.
Həmişə arzulamışam ki, bu cür festivallar Bakıda ənənəyə çevrilsin. İndi isə deyə bilərəm ki, ən böyük arzularımdan biri gerçəkləşib. Bakının yenidən dünyanın hər yerindən sənətkarları özünə cəlb edən bir məkana çevrildiyini görmək mənim üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
