Daniel Chidiac — avstraliyalı yazıçı, sahibkar və kontent yaradıcıdır. O, şəxsi inkişaf və münasibətlər haqqında yazdığı kitablarla tanınır. İlk kitabı Who Says You Can’t? You Do ona geniş tanınma qazandırıb, romantik romanı The Modern Break-Up isə dünya üzrə bestseller olub. NARGIS jurnalı Daniel ilə Bakıda görüşdü və onun yaradıcılığı, çətinlikləri və həyata baxışı haqqında söhbət etdi.
Yazmağa necə başladınız?
Universitetdən ayrıldığım vaxt başladım. Heç nə ilə məşğul olmaq istədiyimi bilmirdim, amma kommersiya fakültəsində davam etmək istəmədiyimə tam əmin idim. Sadəcə əşyalarımı götürüb çıxdım. Hamıya belə addım atmağı məsləhət görməzdim, amma içimdə çox güclü bir hiss vardı: bu yol mənim deyil.
Universitetdən ayrıldıqdan sonra özümü itirdim. Çox müxtəlif işlərdə çalışdım: marketoloq, şəxsi məşqçi, geyim biznesi… İnsanların “dib” adlandırdığı nöqtəyə çatdım. Amma kitabımda həmin dövrü “oyanış nöqtəsi” adlandırıram. Həyatda radikal dəyişiklik etdiyin an məhz budur.
Hər şeyi sınadım və nəhayət, borc içində qaldım — 23 yaşımda təxminən 70 min dollar borcum vardı. Çətin başlanğıc idi. Amma hər şey dağılanda özümü tapdım. Bu qəribədir: sanki insanlar yalnız uğur olanda öyrəndiklərini düşünürlər, amma əslində insan özünü ən çox, həyat planlara uyğun getməyəndə tanıyır.
Özümü tapdığım anda yeni bir aydınlıq hiss etdim. Maddi olaraq heç nəyim yox idi, amma ən sadə şeyləri qiymətləndirməyə başladım. Və məhz o zaman yazmağa başladım. Sanki kim isə üstümdən yorğanı çəkib götürdü — hər şey aydınlaşdı və mən bunu kağıza köçürməli idim.
Bu daha çox şəxsi gündəlik idi, yoxsa əvvəlcədən nəşr fikri vardı?
Xeyr, heç nəşr barədə düşünmürdüm. Özümü yazıçı kimi təsəvvür etmirdim. Təxminən iki il yazdım. Bu, “Əziz gündəlik” formatında deyildi, daha çox oyanışlarımın və suallarımın axını idi. Məsələn: “Səhər düşündüm ki, qəhvə hazırlayacağam — və hazırladım. Bu mənim reallığım oldu. Amma əgər maşını yumağa qərar versəydim, qəhvə anı mövcud olmazdı”. Açığı, elə bilirdim dəli oluram. Fikirlər durmadan gəlirdi, 3–4-də oyanırdım. Heç vaxt yazmırdım — və birdən-birə yazmağa başladım.
İki il yazırdınız — bəs həmin müddətdə nə ilə məşğul idiniz? Necə qazanırdınız?
Təsadüfi işlər. Həqiqətən də çalalar qazırdım. Dəmir yolunda işləyirdim, daş yığırdım — sadəcə uğursuz biznes səbəbindən yaranmış borcları ödəmək üçün. Amma yazdığım bütün müddət boyunca özümə deyirdim: hər şey dəyişəcək. Anlayırdım ki, düşüncələrim mənim reallığımı yaradır. Səbirli idim — sadəcə bilirdim ki, hər şey öz vaxtında gələcək. Və nə ilə məşğul olmaq istədiyimi başa düşəcəyəm. İroniya ondadır ki, nəticədə yazı özümün yoluma çevrildi.
Mətnlərinizi kiməsə göstərirdiniz?
Ancaq Facebook-da paylaşmağa başlayanda. O vaxt Instagram demək olar yox idi. İnsanlar yazdıqlarımı paylaşmağa, şərhlər yazmağa başladılar. Xatırlayıram, yarım ildən sonra 500 izləyicim oldu — və bundan inanılmaz xoşbəxt idim. Düşündüm: “Əgər insanlara təsir edirsə — demək ki, bunda nəsə var”.
Təxminən iki ildən sonra meditativ bir halda çarpayıda uzanmışdım — maddi olaraq yenə də heç nəyim yox idi, amma daxildə tam sakitlik vardı. Və sanki başımda işıq yandı. Izah edə bilmirəm. Mən Allaha inanıram, bizi birləşdirən bir mənbəyə inanıram. Sanki hansısa güc dedi: “Bunu kitaba çevirməlisən”.
Nəşr prosesi necə keçdi? Kontaktları necə tapdınız? Çap üçün pul ödəməli oldunuz?
Çox yaxşı suallardır. Əvvəlcə özüm nəşr etdim. Klassik yolu araşdırdım və anladım ki, agent lazımdır. Redaktorlar tapdım və yazdıqlarımı oxumaları üçün onlara pul ödəməyə hazır idim. Beş nəfər redaktordan imtina gəldi. Pullarını belə qəbul etmədilər — bu işin uğurlu olacağına inanmırdılar.
Viktoriya ştatının ən böyük redaktorlarından biri mənə dedi: “Siz yanlış karyera seçmisiniz”. O gün parka gedib ağladım. Üç il bu kitab üzərində çalışmışdım — bunu eşitmək çox ağır idi.
Amma mən inadkaram. Və bunun mənim çağırışım olduğuna inanırdım. Mən onu seçməmişdim — o məni seçmişdi. Ona görə özüm nəşr etməyə qərar verdim. Razılaşan bir redaktor tapdım. Sonra Ingram şirkətinin xidmətlərindən istifadə etdim — dünyanın böyük distribütorlarından biri, kitabı Amazon və Barnes & Noble platformalarına yerləşdirməyə kömək etdilər.
Sonra nə baş verdi?
Düşündüm: “Qoy insanlar hakim olsunlar. Nəşriyyatlar yox”.
Kitabı nəşr etdim — və bir il yarım sadəcə küncdə qaldı. Heç kim onun mövcudluğunu bilmirdi. Sonra bir şirkətin Instagram-da kofe skrabı reklam etdiyini gördüm. Fikirləşdim: “Kim özünə kofe sürtər ki?” Bir neçə ay sonra xəbər çıxdı: dövriyyə — 20 milyon dollar. Və qərar verdim: kitabı Instagram-da paylaşım. Bu da işə yaradı. Bundan sonra böyük nəşriyyatlar mənə müraciət etdi, o cümlədən Penguin Random House. Bu, 2017-ci ildə baş verdi.
Yeni kitabınızdan danışın.
Bir neçə ay əvvəl Stop Letting Everything Affect You adlı kitabımı çıxardım. Bu, yeni self-help işimdir — baxmayaraq ki, özümə 20 il self-help yazmayacağıma söz vermişdim. Amma fikir gəldi — və onu yazmağa borclu idim. Artıq uğurludur və çox güman ki, tezliklə Azərbaycan dilində də çıxacaq.
Kitablarınızdan biri Who Says You Can’t? You Do adlanır. Mənə elə gəlir ki, motivasiyaedici kitablar insana qısa müddətlik təsir göstərir. Bu halı uzun müddət necə qorumaq olar?
Yeganə yol — praktikadır. Mən düşüncələrə nəzarətdən danışıram. Bu, əvvəlcə insanı dəli edə bilər, amma hər fikri izləmək və onu dəyişdirmək lazımdır. Biz düşüncələrimizə təsir etməyə qadirik.
Uzun müddət özünüzə suallar verməli, hər düşüncəni yoxlamalısınız — bu, sizə çevrilənə qədər. Bu o demək deyil ki, “uzun və xoşbəxt” bir həyat yaşayacaqsınız və çətinliklər olmayacaq. Onlar olacaq — məndə hər gün olur. Amma sizin artıq dayaq nöqtəniz olacaq. Kitab ilham verir, amma sonra — gündəlik iş gəlir. Bəzən çox ağır düşüncələrlə oyanıram. Amma sonra balkona çıxıb qəhvəmi içirəm və özümü sevgi hiss etməyə məcbur edirəm.
Sizi utandıran və ya qorxudan düşüncələr olurdu?
Əlbəttə. Utanc da, günahkarlıq da hiss etmişəm. İnsanlar deyir: “Heç nədən peşman olma”. Mən isə düşünürəm ki, bəzən geriyə baxıb hansısa şeyləri başqa cür edəcəyini etiraf etmək mümkündür.
Bəli, təcrübə məni bu gün olduğum yerə gətirdi. Amma bu o demək deyil ki, hər şeyi yenidən eyni qaydada təkrarlayardım. Belə düşüncələr olub. Amma səhvlərimdən öyrəndim.
Sevdiyiniz müəllif varmı?
Bəli. Xəlil Cibran. Ən böyük şairlərdən biri. Çox poeziya və qədim əsərlər oxuyuram. Məsələn, Mark Avrelinin “Təfəkkürlər”i. Bu möhtəşəm bir kitabdır. O, tez-tez ölümdən danışır — çünki hər gün döyüş meydanında onu görürdü.
Ölümü həyat tərzi kimi qəbul etməyin vacibliyindən danışır. Bizim əbədi olmadığımızı, həyatın sonlu olduğunu xatırladır. Bunu həqiqətən dərk edəndə sanki sillə kimi təsir edir: “Mən nə edirəm? Niyə xırda şeylərə görə narahat oluram?” Kiçik dünyalarımıza o qədər qapılırıq ki, həyatın böyüklüyünü unuduruq.
İndi yazıçı olduğunuz üçün ədəbiyyata münasibətiniz dəyişibmi?
Təəccüblüdür, amma daha az oxuyuram. Daha çox film izləyirəm. Düşünürəm ki, bu, işimdə mətndə çox dərinliyə getdiyim üçündür — eyni janrdakı musiqini dinləməyən musiqiçi kimi.
Bu gün yazıçıların qarşılaşdığı çətinliklər nələrdir? Siz nələrlə qarşılaşdınız?
Birincisi, bazar çox doludur. Sanki hamı kitab yazır və bu, insanı sıxa bilər. Amma özünə sadiq qalmaq və səsi kəsmək lazımdır.
İkincisi, öz yolunu başqalarının yolu ilə müqayisə etmək olmaz. Mən Melburnun kənarında evimdə oturub pəncərədən baxaraq öz-özümə düşünürdüm: “Bunu kim oxuyacaq?” Amma o dövrdə bunun mənim üçün fərqi yox idi.
Və nəhayət, gənc yazıçılara həmişə deyirəm: yazma mərhələsində “fəsilləri” unutun. Yazın. Sadəcə yazın. Sonra onu kitaba çevirəcəksiniz.
